เอกสารตรวจราชการมณฑลเทศาภิบาล / เอนก นาวิกมูล และธงชัย ลิขิตพรสวรรค์, บรรณาธิการ

กระทรวงมหาดไทย จัดพิมพ์ในวาระครบ 130 ปี แห่งการสถาปนากระทรวงมหาดไทย 1 เมษายน พุทธศักราช 2565.

หนังสือขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตไปตรวจราชการหัวเมืองมณฑลลาวเฉียง ร.ศ.111 (พ.ศ.2436) พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ -- รายงานการตรวจราชการเมืองสงขลา พัทลุง ร.ศ.113 (พ.ศ.2438) เจ้าพระยาเทเวศรวงษวิวัฒน -- รายงานการตรวจราชการเมืองราชยุรีย ร.ศ.115 (พ.ศ.2440) พระอินทราธิบาล -- รายงานการตรวจราชการเมืองกาญจนบุรี ร.ศ.225 (พ.ศ.2440) พระอินทราธิบาล -- รายงานการตรวจราชการมณฑลเมืองนครราชสีห์มา ร.ศ.115 (พ.ศ.2440) พระพรหมาภิบาล -- รายงานการตรวจราชการมณฑลนครสวรรค์ ร.ศ. 115 (พ.ศ.2440) พระชาติสุเรนทร์ -- รายงานการตรวจราชการเมืองจันทบุรี ร.ศ.117 (พ.ศ.2442) พระยาศรีสหเทพ -- รายงานการตรวจราชการมณฑลชุมพร ร.ศ.118 (พ.ศ.2443) พระยารัตนเสรฐี -- รายงานการตรวจราชการเมืองกาญจนบุรี ร.ศ.119 (พ.ศ.2444) พระยาวรเดชศักดาวุธ -- รายงานการตรวจราชการมณฑลราชบุรี และมณฑลนครไชยศรี ร.ศ.229 (พ.ศ.2444) พระยาศรีสหเทพ -- รายงานการตรวจราชการเมืองพิศณุโลกย์ ร.ศ.121 (พ.ศ.2446) พระเจ้าลูกเธอ พระองค์เจ้าเพ็ญพัฒนพงษ์ -- รายงานการตรวจราชการมณฑลนครไชยศรี ร.ศ.121 (พ.ศ.2446) พระยาอินทรวิชิต -- รายงานการตรวจราชการมณฑลปาจิณบุรี ร.ศ.122 (พ.ศ.2447) พระยาอินทรวิชิต -- รายงานการตรวจราชการมณฑิลนครราชสีมา ร.ศ.122 (พ.ศ.2447) หลวงนรราชจำนง -- รายงานการตรวจราชการน่าที่อัยการเมืองเพ็ชรค์บุรี ร.ศ.122 (พ.ศ.2447) หลวงสาทรศุภกิจ

ในวาระ 130 ปี แห่งการสถาปนากระทรวงมหาดไทย อันเป็นวาระสำคัญยิ่ง การนำเอกสารการตรวจราชการของข้าราชการกระทรวงมหาดไทยมาจัดพิมพ์เผยแพร่ถือเป็นเรื่องที่เหมาะสม ทั้งนี้กระทรวงมหาดไทยได้คัดเลือกรายงานตรวจราชการมาพิมพ์เผยแพร่ จำนวน 15 ฉบับ เพื่อให้ผู้อ่านซึ่งอยู่ในยุคสมัยปัจจุบันได้เห็นถึงความยากลำบาก ความอดทน การต่อสู้กับความทุรกันดารของบรรพชนคนมหาดไทยซึ่งได้เพียรพยายามปกปักรักษาดินแดนของชาติไทยให้อยู่อย่างอิสระ กับทั้งเป็นภาพสะท้อนการปฏิบัติงานของข้าราชการกระทรวงมหาดไทยรุ่นบุกเบิกว่ามีการเปลี่ยนแปลงและแตกต่างกับการปฏิบัติงานของข้าราชการในปัจจุบันอย่างไรได้เป็นอย่างดี